PILES

    The swollen veins in the bottom of the rectum and anus are known as hemorrhoids. These are also referred to as piles.

What Are The Symptoms of Hemorrhoids?

-Lump and swelling around the anus.

-Irritation and itching at anal area.

-Bleeding during passing motion.

-Pain and discomfort around anal area.

How Are Hemorrhoids Diagnosed?

Digital examination:

Doctor insert gloved finger into the rectum.

Visual inspection:

It includes examining the lower portion of the anus and rectum with an proctoscope, or sigmoidoscope.

Treatments for Hemorrhoids:

   The patient can achieve symptomatic recovery by lifestyle and nutritional changes such as daily physical activity, plenty of liquids, and a high-fiber diet.For large piles, doctors prescribe surgery.

Non Surgical treatment-

Medicines- Flavonoids

Slerotherapy-Sleronating agent injected over pile mass.

Banding- Pile mass rubber bandeging.

Surgical treatment

Milligan Morgan Open surgery- removing pile mass by scissors.

Chivate Mucopexy- Fixation of pile mass over all pile surface.

Laser surgery- laser inside pile mass.

मूळव्याध: मुख्य लक्षणे, आणि निदान

मूळव्याध(Piles)

पाइल्स (Piles) हा एक सर्वसामान्य आजार आहे जो कोणालाही होऊ शकतो. याला वैद्यकीय भाषेत मूळव्याध असेही म्हणतात. मूळव्याध म्हणजे गुदद्वाराजवळ(anus) असलेला कोंब. मूळव्याध हे दोन प्रकारचे असतात. पहिला आतील मूळव्याध जो गुदाशयाच्या आतमध्ये विकसित होतो आणि दुसरा बाहेरील मूळव्याध जो बाहेर म्हणजे गुदाशयाच्या भोवतीच्या त्वचेखाली विकसित होतो. मोठ्या झालेल्या रक्तवाहिन्या म्हणजेच मूळव्याधीचा कोंब(Hemorrhoids sprout) असतो.

मुळव्याधाची लक्षणे  

 - वेदनारहित रक्तस्त्राव, 

 -  गुदद्वारात खाज आणि वेदना, 

 -  गुद्द्वारात जळजळ किंवा वा सूज येणे. 

कारणे 

-कमकुवत धमन्या,

-जुनाट बद्धकोष्ठता,  

-गुदद्वाराजवळील रक्तवाहिन्यांमधील दाब वाढला की हा त्रास होऊ शकतो. 

आहारात Fiber पदार्थांची कमतरता असल्यामुळे Constipation होते आणि त्यामुळे शौचाच्या वेळी जोर करावा लागतो.मूळव्याधीचा त्रास शौचाला कायम जोर करण्यामुळे आणि कुंथण्यामुळे  होऊ शकतो.गुदद्वाराच्या अंतर्गत भागात असण्याऱ्या रक्तवाहिन्यांवरील ताण कमी करण्यासाठी जीवनशैलीत खालील बदल करणे आवश्यक आहे आहारातील Fiber पदार्थांचे प्रमाण हळूहळू वाढवणे – फळे,हिरवी पालेभाज्या, कोशिंबिरी, कडधान्ये, सुकामेवा इ. पदार्थ Fiber पदार्थांचे स्रोत आहेत.भरपूर प्रमाणात द्रवपदार्थ, भरपूर पाणी प्यावे. अतिरिक्त प्रमाणात चहा व कॉफीचे सेवन करू नये. मद्यपान टाळावे.शौचाची भावना झाल्यानंतर शौचास जाण्यास उशीर करायला नाही पाहिजे. असे केल्यामुळे शौच कठीण आणि कोरडे होते त्यामुळे शौचास जोर करावा लागू शकतो.काही औषधांमुळे (उदा: कोडीन वेदनाशामक औषधे) Constipation होतो. अशी औषधे घेणे शक्यतो टाळावे.वजन नियंत्रणात असायला पाहिजे.नियमित व्यायाम– यामुळे Constipation टाळण्यास मदत होते, रक्तदाब कमी होतो आणि वजन कमी होण्यास मदत होते.या बदलांमुळे मूळव्याध होण्याचा किंवा पुन्हापुन्हा होण्याचा धोका कमी असतो.  

मूळव्याधीचे निदान

आपल्या गुदाशयाची तपासणी करून डॉक्टर मूळव्याधीचे निदान करतात.गुदाशयाची व गुदद्वाराची तपासणी:

प्रथम डॉक्टर आपल्या गुदद्वाराच्या बाह्य बाजूस काही मूळव्याधीचे कोंब आहेत हे तपासतात. त्यानंतर अंतर्गत बाजू तपासली जाते. या तपासणीला DRE (Digital Rectal Examination) असे म्हणतात.

प्रोक्टोस्कोपी:

काही वेळा प्रोक्टोस्कोप वापरुन पुढील अंतर्गत तपासणी करणे आवश्यक असते. प्रोक्टोस्कोप ही एक पोकळ नळी असते. प्रोक्टोस्कोप रुग्णाच्या शौचाच्या जागेतून आत शिरवाला जातो त्यामुळे आतील भागाची तपासणी करता येऊ शकते.

कोलोनोस्कोपी:

काही वेळा कर्करोग किंवा मोठ्या आतड्याचा इतर काही त्रास नाही याची खात्री करण्यासाठी डॉक्टर आपल्याला कोलोनोस्कोपी किंवा एन्डोस्कोपीचा सल्ला देतात.मूळव्याधीचे प्रकार:गुदाशयाची तपासणी किंवा प्रोक्टोस्कोपीनंतर डॉक्टर रुग्णाला कोणत्या प्रकारचा मूळव्याध आहे सांगू शकतात.

मूळव्याधीचा प्रकार समजून घेणे हे उपचारासाठी आवश्यक आहे.

पहिली पायरी – गुदद्वाराच्या आतील बाजूस लहान सूज / कोंब येणे. ही सूज बाहेरून दिसत नाही.

दुसरी पायरी – गुदद्वाराच्या अंतर्गत भागात आलेली थोडी मोठी सूज / कोंब. शौचाच्या वेळी ही सूज बाहेर येते.

तिसरी पायरी – एक किंवा अधिक लहान गाठी गुदद्वारातून बाहेर लटकलेल्या असणे. या गाठी पुन्हा आत ढकलता येतात.

चौथी पायरी – एक किंवा अधिक थोड्या मोठ्या गाठी गुदद्वारातून बाहेर लटकलेल्या असणे. या गाठी पुन्हा आत ढकलता येत नाहीत.

मूळव्याधीवरील उपचार

-सर्वप्रथम आहारातील बदल-आहारातील तंतुमय पदार्थांचे प्रमाण हळूहळू वाढवावे – फळे, कोशिंबिरी, पालेभाज्या, सुकामेवा, कडधान्ये इ. पदार्थ तंतुमय पदार्थांचे स्रोत आहेत.

भरपूर प्रमाणात द्रवपदार्थ, विशेषत: पाणी प्यावे. अतिरिक्त प्रमाणात चहा व कॉफीचे सेवन टाळावे. मद्यपान टाळावे.

-शौचाच्या वेळी जोर न लावणे .

औषधोपचार:

खूप दुखणाऱ्या मूळव्याधीसाठी डॉक्टर ती जागा तात्पुरती बधीर करणारी मलमे लावायला सांगू शकतात. बद्धकोष्ठ असेल तर डॉक्टर रेचक (या औषधांमुळे पोट साफ व्हायला मदत होते) देऊ शकतात.

शस्त्रक्रियेविना उपचार(Treatment without surgery)

आहारात बदल करून व औषधोपचार करूनदेखील मूळव्याधीच्या त्रासात जर काही फरक न पडल्यास आपले डॉक्टर बँडिंग किंवा स्क्लेरोथेरपीसारखे शस्त्रक्रियेविना असलेले उपचार करण्याचा सल्ला देतात.

बँडिंग: या प्रक्रियेमध्ये मूळव्याधीच्या मुळाशी बँड लावून कोंबाचा रक्तप्रवाह बंद केला जातो. यामुळे काही दिवसांत कोंब गळून पडतो.

इंजेक्शन (स्क्लेरोथेरपी): बँडिंगला पर्याय म्हणून स्क्लेरोथेरपी ही उपचारपद्धती देखील वापरली जाऊ शकते. या प्रक्रियेमध्ये गुदद्वाराजवळील रक्तवाहिन्यांमध्ये एक रसायन सोडले जाते. यामुळे इंजेक्शन दिलेल्या जागेजवळील मज्जातंतू बधीर होतात आणि दुखणे कमी होते. मूळव्याधीचा कोंब कठीण होऊन तिथे व्रण तयार होतो. साधारणपणे ४ ते ६ आठवड्यात कोंबाचा आकार कमी होऊ शकतो.

मूळव्याधीची शस्त्रक्रिया

इतर कोणत्याही उपचारांनी फरक पडत नसेल किंवा रुग्णाच्या मूळव्याधीचा प्रकार इतर उपचारांसाठी योग्य नसेल तर डॉक्टर रुग्णाला मूळव्याधीची शस्त्रक्रिया करण्याचा सल्ला देतात.मूळव्याधीची शस्त्रक्रिया या शस्त्रक्रियेमध्ये मूळव्याध काढली जाते. यासाठी संपूर्ण किंवा कमरेखालच्या भागाला भूल दिली जाते. पारंपरिक शस्त्रक्रियेत गुदद्वार हळुवारपणे उघडले जाते आणि मूळव्याधीचा कोंब कापून काढला जातो. एक आठवड्यात रुग्ण पूर्ववत होऊ शकतो. पुन्हा मूळव्याधीचा त्रास उद्भवण्याची शक्यता ५ % असते. शस्त्रक्रियेविना केलेल्या उपचारांमध्ये ही शक्यता जास्त असते. पुन्हा त्रास उद्भवू नये म्हणून आहारात केलेले बदल तसेच चालू ठेवणे फायद्याचे ठरते (उदा: तंतुमय पदार्थ जास्त खाणे).

लेझर उपचार- मूळव्याध साठी लेझर उपचार काय आहे .मूळव्याध साठी लेझर उपचार कमी हल्ल्याचा आहे. बाधित क्षेत्रात कोणतीही कापणी होत नाही. प्रभावित भागावर लेझर ऊर्जेचा अचूक रीतीने उपचार होऊ शकतो आणि ही समस्या त्वरित सोडविली जाते.

मूळव्याधीच्या शस्त्रक्रियेतील धोके

-मूळव्याधीच्या शस्त्रक्रियेनंतर गंभीर गुंतागुंत होण्याची शक्यता खूप कमी असली तरी काही धोके संभवू शकतात -रक्तस्त्राव किंवा रक्ताच्या गुठळ्या पडणे

-जंतुसंसर्ग व त्यामुळे पू किंवा गळू तयार होऊ शकतो.

-लघवी तुंबणे (लघवी पूर्ण साफ न होणे)

-शौचावर ताबा न राहणे.गुदद्वारापासून त्वचेपर्यंत अनैसर्गिक मार्ग तयार होणे.गुदद्वार अरुंद होणे.